« Monarchie cambodgienne » : différence entre les versions
m WPCleaner v1.34b - Correction syntaxique (Titre : niveau de section manquant) |
|||
Ligne 12 : | Ligne 12 : | ||
== Royaume du [[Fou-nan]] == |
== Royaume du [[Fou-nan]] == |
||
=== Dynastie founanaise, Iere dynastie ([[Óc Eo|Vayadhapura]]) === |
|||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
| width="10%" height="47" align="center" | <span style="color:#000080;">'''Ordre'''</span> |
| width="10%" height="47" align="center" | <span style="color:#000080;">'''Ordre'''</span> |
||
Ligne 131 : | Ligne 131 : | ||
== Royaume du [[Chenla|Chen-La]] == |
== Royaume du [[Chenla|Chen-La]] == |
||
=== Dynastie du Chen-La, IIe dynastie ([[Sambor Prei Kuk]]) === |
|||
{{refnec|Le royaume du Chen-La correspond à la domination chinoise de la péninsule indochinoise. (En [[khmer]], ''chen'', chinois, et ''la'', départ).}} |
{{refnec|Le royaume du Chen-La correspond à la domination chinoise de la péninsule indochinoise. (En [[khmer]], ''chen'', chinois, et ''la'', départ).}} |
||
Ligne 154 : | Ligne 154 : | ||
== [[Empire khmer|Royauté angkorienne]] == |
== [[Empire khmer|Royauté angkorienne]] == |
||
=== Dynastie du Chen-La de Terre, continuité de la dynastie précédente ([[Vat Phu]]) === |
|||
* [[802]]-[[834]] : [[Jayavarman II|Jayavarman II ជ័យវរ្ម័នទី២]] |
* [[802]]-[[834]] : [[Jayavarman II|Jayavarman II ជ័យវរ្ម័នទី២]] |
||
* [[834]]-[[877]] : [[Jayavarman III|Jayavarman III ជ័យវរ្ម័នទី៣]] |
* [[834]]-[[877]] : [[Jayavarman III|Jayavarman III ជ័យវរ្ម័នទី៣]] |
||
Ligne 173 : | Ligne 173 : | ||
** [[1080]]-[[1107]] : [[Jayavarman VI|Jayavarman VI ជ័យវរ្ម័នទី៦]] à Mahîdharapura (usurpateur) |
** [[1080]]-[[1107]] : [[Jayavarman VI|Jayavarman VI ជ័យវរ្ម័នទី៦]] à Mahîdharapura (usurpateur) |
||
=== Dynastie de Mahidharapurâ IIIe dynastie ([[Phnom Rung]]) === |
|||
* [[1107]]-[[1112]] : [[Dharanindra Varman Ier|Dharanindra Varman {{Ier}}]] |
* [[1107]]-[[1112]] : [[Dharanindra Varman Ier|Dharanindra Varman {{Ier}}]] |
||
* [[1113]]-[[1150]] : [[Suryavarman II|Suryavarman II សូរ្យវរ្ម័នទី២]] |
* [[1113]]-[[1150]] : [[Suryavarman II|Suryavarman II សូរ្យវរ្ម័នទី២]] |
Version du 11 janvier 2015 à 19:21
L'actuel royaume du Cambodge est le lointain héritier des royaumes pré-Angkoriens comme l'Ugong-Lay, le Fou-nan et le Chen-la. Il a connu sa plus grande expansion à l'époque de l'Empire khmer, constitué autour de sa capitale Angkor avant d'entrer au XIVe siècle dans une longue décadence et d'être progressivement amputé de ses dépendances extérieures puis de nombreuses provinces par ses puissants voisins de l'ouest, le Siam, et de l'est, le Vietnam.
Le Royaume de l'Ugong-Lay
- Haya Chutjyahbb (390-394)
- Lhubba Wyg (394-400)
L'éventuel vice-roi est mis entre parenthèses.
Royaume du Fou-nan
Dynastie founanaise, Iere dynastie (Vayadhapura)
Ordre | Roi | Nom personnel | Règne |
01 | Soma | Liǔyè 柳葉 (Neang Neak) |
Tôt au Ier siècle |
02 | Kaundinya I | Hùntián 混塡 (Preah Tong) |
68- fin du Ier siècle |
03 | Inconnu | Hùnpánkuàng 混盤況 | IIe siècle |
04 | Inconnu | Hùnpánhuáng | IIe siècle |
05 | Inconnu | Pánpán 盤盤 | début du IIIe siècle |
06 | Srei Meara | Fàn Shīmàn 范師蔓 | 205–225 |
07 | Inconnu | Fàn Jīnshēng 范金生 | 225 |
08 | Inconnu | Fàn Zhān 范旃 | 225-240 |
09 | Inconnu | Fàn Xún 范尋 | 240-287 |
10 | Inconnu | Inconnu | après 287 |
11 | Inconnu | Tiānzhú Zhāntán 旃檀 | IVe siècle |
12 | Inconnu | Inconnu | IVe siècle |
13 | Kaundinya II | Qiáochénrú 僑陳如 | Ve siècle-434 |
14 | Srindravarman I | Chílítuóbámó 持梨陀跋摩 | 434–435 |
15 | Inconnu | Inconnu | Inconnu |
16 | Inconnu | Inconnu | Inconnu |
17 | Jayavarman Kaundinya | Shéyébámó 僑陳如闍耶跋摩 | 484–514 |
18 | Rudravarman | Liútuóbámó 留陁跋摩 | 514–550 |
Guerre Fou-nan-Chenla: 550–627 | |||
19 | Sarvabhauma | Inconnu | 550-? |
20 | Inconnu | Inconnu | 550–627 |
Ses successeurs deviennent vassaux du Royaume du Chen-La. Ils fuient vers l'Indonésie où ils établirent la dynastie Sailendra.
- À Java : la famille issue des Sailendra, les Sanjaya régna sur Java en fondant le Royaume de Mataram au VIIIe siècle, après avoir renversé la famille régnante à Kalingga pour régner, de 674 jusqu'à sa chute. S'ensuit la fuite de la famille pour fonder Mataram en 732.
- À Sumatra : Balaputra, prince héritier du royaume de Mataram accède au pouvoir du royaume de Sriwijaya. La dynastie Sailendra de Sriwijaya va subsister jusqu'en 1025, date à laquelle les Chola d'Inde méridionale capturent Sriwijayapura.
- À Bali : de 914 à 947, menacés par la famille Isyana, les Sanjaya partent pour Bali et fondent la dynastie Warmadewa où ils instaurent l'Hindouisme religion d'état. En 914, Sri Kesari Warmadewa proclame le royaume à Bali. Les Warmadewa deviennent les Jaya en 1133, nom dynastique conservé jusqu'à la mort de Sri Astasura Ratna Bumi Banten en 1337, et la conquête par l'empire de Majapahit en 1343.
Royaume du Chen-La
Dynastie du Chen-La, IIe dynastie (Sambor Prei Kuk)
Le royaume du Chen-La correspond à la domination chinoise de la péninsule indochinoise. (En khmer, chen, chinois, et la, départ).[réf. nécessaire]
- 550-555 : Shruta Varman
- 555-560 : Shreshtha Varman II
- 560-575 : Vira Varman
- 575-580 : Kambuja-raja Lakshmi (reine)
- 580-598 : Bhava Varman Ier
- 598-610 : Mahendra Varman
- 611-635 : Içanavarman Ier
- 635-657 : Bhava Varman II
- 657-681 : Jayavarman Ier ជ័យវរ្ម័នទី១
- 681-713 : Jayadevî (reine)
- 602-802, guerre des deux Chen-La.
- 716-730 : Pushkaraksha
- 730-760 : Shambhu Varman
- 760-780 : Rajendravarman Ier រាជិន្ទ្រាវរ្ម័ន១
- 780-781 : Mahipativarman
- 781-800 : (Inconnu)
En 800, le Cambodge est occupé par les Malais de Java.
Royauté angkorienne
Dynastie du Chen-La de Terre, continuité de la dynastie précédente (Vat Phu)
- 802-834 : Jayavarman II ជ័យវរ្ម័នទី២
- 834-877 : Jayavarman III ជ័យវរ្ម័នទី៣
- 877-889 : Indravarman Ier ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១
- 889-900 : Yaçovarman Ier យសោវរ្ម័នទី១
- 900-922 : Harshavarman Ier ហស៌វរ្ម័នទី១
- 922-928 : Içanavarman II ឦសានវរ្ម័នទី២
- 928-941 : Jayavarman IV ជ័យវរ្ម័នទី៤
- 941-944 : Harshavarman II ហស៌វរ្ម័នទី២
- 944-968 : Rajendravarman II រាជិន្ទ្រាវរ្ម័ន២
- 968-1001 : Jayavarman V ជ័យវរ្ម័នទី៥
- 1001-1002 : Udayādityavarman Ier ឧទយាទិត្យវរ្ម័នទី១
- 1002-1011 : Jayaviravarman à Yaçodhapura
- 1002-1050 : Suryavarman Ier សូរ្យវរ្ម័នទី១ (usurpateur)
- 1050-1066 : Udayādityavarman II ឧទយាទិត្យវរ្ម័នទី២
- 1066-1080 : Harshavarman III ហស៌វរ្ម័នទី៣
- 1080-1113 : Nripatîndra Varman à Angkor
- 1080-1107 : Jayavarman VI ជ័យវរ្ម័នទី៦ à Mahîdharapura (usurpateur)
Dynastie de Mahidharapurâ IIIe dynastie (Phnom Rung)
- 1107-1112 : Dharanindra Varman Ier
- 1113-1150 : Suryavarman II សូរ្យវរ្ម័នទី២
- 1150-1160 : Dharanindra Varman II
- 1160-1166 : Yaçovarman II យសោវរ្ម័នទី២
- 1166-1177 : Tribhuvanâditya-Varman mandarin usurpateur
- 1177-1181 : Occupation par le Champa
- 1181-1218 : Jayavarman VII ជ័យវរ្ម័នទី៧
- 1218-1243 : Indravarman II ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣
- 1243-1295 : Jayavarman VIII ជ័យវរ្ម័នទី៨
- 1295-1308 : Indravarman III ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣
- 1308-1327 : Indrajayavarman
- 1327-1336 : Jayavarman IX ជ័យវរ្ម័នទី៩ Parameçvara
- 1336-1340 : Neay Trasac Paem Chay (usurpateur)
- 1340-1346 : Nippean Bat (Nirvana Pada)
- 1346-1347 : Sithean Reachea (Sidhanta Raja)
- 1347-1352/1353 : Lampong Reachea (Sri Lampang Paramaraja)
- 1352-1357 : 1re prise d'Angkor et occupation par le Siam
- 1353-1355 : Chau Bassat fils de Ramathibodi Ier roi du Royaume d'Ayutthaya
- 1355-1355 : Chau Baat fils de Ramathibodi Ier roi du Royaume d'Ayutthaya (3 mois)
- 1355-1357 : Chau Kampang Pisey fils de Ramathibodi Ier roi du Royaume d'Ayutthaya
- 1357/1359-1366 : Soriyoteï Ier (Sri Suriya Daya)
- 1359-1366 : Soriyovong Ier ou Sri Suriya Varman Ier
- 1366-1373 : Barom Reamea Ier ou Paramarama Ier
- 1373-1394 : Dhammâsokaraja ou Dhammasoka Reachea
- 1394-1401 : 2e prise d'Angkor et seconde occupation par le Royaume d'Ayutthaya
- 1394-1401 : Chau Indraburi Radjadhiraja fils de Preah Chau Ramaraja Ramaratcha roi du Royaume d'Ayutthaya
- 1401-1417 : Soriyovong II ou Sri Suriyavamsa ou Sri Suriya Varman II
- 1417-1421 : Parama Sokaraja ou Barom Soka Reachea.
Angkor est officiellement abandonnée comme résidence royale en 1431.
Royaume du Cambodge
La liste des souverains du royaume du Cambodge ci-après a été établie à partir des « Chroniques Royales » souvent compilées tardivement jusqu’au XVIIIe siècle[1]. Si les versions des événements qu’elles rapportent sont globalement cohérentes les chronologies enregistrent des différences parfois notables d'une dizaine d'années.
Par ailleurs les rois sont nommés; par leur nom personnel « Ang Em », leurs noms de règne sous sa forme khmère « Preah Thommo Reachea V » ou sanskrite « Sri Dharmaraja V ». De plus des membres de la famille royale soutenus par les cours voisines et rivales du Siam ou du Vietnam sont considérés par les divers documents comme des prétendants, des régents ou même de véritables souverains.
Les rois et reines suivants sont tous issus de la IIIe dynastie.
Capitale à Chaktomuk : 1431-1529
Ordre | Roi | Nom personnel | Règne |
34 | Soriyopear Ier , Barom Reachea Ier | Ponhea Yat | 1417/1421-1463 |
35 | Noreay Reachea Ier ou Narayanaraja Ier | Narayanaracha | 1463-1468 ou 1472 |
36 | Srey Reachea Ramathuppdey ou Sri Raja | Srei Reachea | 1468 ou 1472-1477 ou 1486 |
36 bis | Soriyoteï II , Rajadhiraja | Noreay Reamea Ier ou Narayanarama I | 1475- 1477 ou 1485 |
37 | Thommo Reachea Ier ou Dharmaraja Ier | Thommo Reachea ou Dharmaraja | 1474- seul roi 1477- 1494 ou 1486-1504 |
38 | Damkhat Sokonthor Reachea ou Sri Sugandhapadaraja | Ponhea Damkhat Reachea | 1504-1512 |
39 | Srei Neay Kan ou Parama Bupati | Sdech Kan (Usurpateur) | 1512-1529 |
Guerre civile au Cambodge entre : Ang Chan Ier et Neay Kan : 1516-1529. |
Capitale Lovek : 1516-1593
Ordre | Roi | Nom personnel | Règne |
40 | Ang Chan Ier , Soriyopear II , Barom Reachea II | Ponhea Chan or Chan Reachea | 1516-1556 |
41 | Barom Reachea III ou Barom Intho Reachea Ier, Soriyovong III | Baromreachea ou Paramaraja | 1556-1567 |
42 | Satha Ier , Barom Reachea IV ou Barom Intho Reachea II, Soriyovong IV | Satha Mahindharaja | 1567-1584 (abdication)(mort en 1595 ou 1596) |
43 | Chey Chettha Ier ou Sri Jethadhiraja | Chey Chettha ou Jayajetha | 1584-1595 ou 1596 |
Invasion des Siamois : 1593. |
Capitale Srey Santhor : 1594-1620
Ordre | Roi | Nom personnel | Règne |
43 bis | Ream Ier ou Chung Prei Reachea | Ream Chung Prei ou Rama Joen Brai (usurpateur) | 1594-1596 |
43 ter | Ream II Rajadhiraja | Chau Ponhea Nou ou Cau Bana Nur (usurpateur) | 1596-1597 |
44 | Barom Reachea II ou Paramaraja V | Ponhea Ton ou Tan | 1597-1599 |
45 | Barom Reachea III ou Paramaraja VI | Ponhea An | 1599-1600 |
46 | Kaev Hua Ier | Ponhea Nhoum | 1600-1603 |
47 | Barom Reachea III ou Paramaraja VII , Soriyovong V | Srei Soriyopear III | 1603-1618 |
Capitale Oudong : 1620-1863
Ordre | Roi | Nom personnel | Règne |
48 | Chey Chettha II | Chey Chettha ou Jayajetha | 1619-1627 |
49 | Outey Udayaraja Paramaraja | Outey | Régent: 1627-1642 |
50 | Thommo Reachea II ou Sri Dharmaraja II , Soriyovong VI | Ponhea To (Cau Bana Tu) | 1629-1632 |
51 | Ang Tong Reachea Ier | Ponhea Nou (Cau Bana Nu) | 1632-1640 |
52 | Barom Reachea IV ou Batom Reachea Ier ou Padumaraja Ier | Ang Non Ier | 1640-1642 |
53 | Ramathipadi Ier ou Padumaraja II , Soriyovong VII | Ponhea Chan (Cau Bana Cand puis Ibrahim) | 1642-1658 |
54 | Barom Reachea V ou Paramaraja VIII, Soriyovong VIII | Ang Sur Ier | 1658-1672 |
55 | Chey Chettha III Thommo Soriyovong ou Padumaraja III | Srei Cheychettha | 1672-1673 |
56 | Kaev Hua II | Ang Chey Ier (Ang Jii) | 1673-1674 |
56 bis | Ang Non ou Padumaraja | Ang Non | Régent 1674-1675 |
57 | Chey Chettha IV | Ang Sur II | 1675-1695, 1696-1699, 1700-1702, 1703-1706, |
58 | Noreay Reamea II, Outey Reachea Ier ou Narayanarama II Udayaraja Ier | Ponhea Yang | 1695-1696 |
59 | Kaev Hua III | Ang Em | 1699-1700, 1710-1722 |
60 | Thommo Reachea III ou Sri Dharmaraja III, | Thommo Reachea | 1702-1703, 1706-1709, 1738-1747 |
61 | Satha II ou Barom Reachea IX ou Paramaraja IX | Ang Chey II | 1722-1729, 1729-1736 et 1749. |
62 | Thommo Reachea IV ou Sri Dharmaraja IV | Ang Em | 1747 |
63 | Ang Tong Ramathipadi | Ang Tong | Régent 1747-1749, 1756-1757 |
64 | Chey Chettha V | Ang Snguon | 1749-1755 |
65 | Outey Reachea II ou Udayaraja II , Noreay Reachea II ou Narayanaraja II, Soriyopear IV | Ang Ton | 1758-1775 |
66 | Ang Non II Ream Reachea | Ang Non II | 1775-1779 |
67 | Ang Eng, Noreay Reachea III ou Narayanaraja III , Soriyopear V | Ang Eng | 1779-1796 |
67 bis | Pok, Mandarin | Régent 1796-1806 | |
68 | Outey Reachea III ou Udayaraja III , Soriyopear VI | Ang Chan II | 1806-1834 |
69 | Ang Mey | Ang Mey | Reine 1834-1841 |
70 | Hariraks Reamea | Ang Duong | 1841-1844 et 1845-1859 |
Cambodge sous protectorat français : 1863-1953
Ordre | Roi | Nom personnel | Dates |
71 | Norodom Ier , Barom Reamea II, Soriyovong IX | Ang Vattey ou Ang Chroleng | 1859-1904 |
72 | Sisowath | Sisowath | 1904-1927 |
73 | Sisowath Monivong | Sisowath Monivong | 1927-1941 |
74 | Norodom Sihanouk | Norodom Sihanouk | 1941-1955 (premier règne) |
Cambodge indépendant
Ordre | Roi | Nom personnel | Dates |
75 | Norodom Suramarit | Norodom Suramarit | 1955-1960 |
74 | Norodom Sihanouk | Norodom Sihanouk | (Chef de l'État : 1960-1970, 1982-1989, 1991-1993) |
Royaume du Cambodge rétabli
Ordre | Roi | Nom personnel | Dates |
74 | Norodom Sihanouk | Norodom Sihanouk | - 7 octobre 2004 |
76 | Norodom Sihamoni | Norodom Sihamoni | Depuis le 10 octobre 2004 |
Notes et références
- Ces Chroniques Royales ont été traduites en français dès le XIXe siècle par Jean Moura (1827-1885), Adhémar Leclère (1853-1914) et Francis Garnier, elles sont publiées par l’« École Française d’Extrême Orient »
Voir aussi
Lien externe
Bibliographie
- Chroniques Royales du Cambodge de 1417 à 1595. École française d'Extrême-Orient, Paris 1988 (ISBN 2855395372).
- Chroniques Royales du Cambodge de 1594 à 1677. École française d'Extrême-Orient, Paris 1981 (ISBN 2855395372).
- George Cœdès, Les États hindouisés d'Indochine et d'Indonésie Paris 1964.
- A. Dauphin-Meunier, Histoire du Cambodge. Que sais-je ? N° 916, P.U.F. 1968.
- Anthony Stokvis, Manuel d'histoire, de généalogie et de chronologie de tous les États du globe, depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, préf. H. F. Wijnman, Israël, 1966, chapitre XIV § .9 « Kambodge » et tableau généalogique n° 34 p. 336-339.
- (en) & (de) Peter Truhart, Regents of Nations, K. G Saur Münich, 1984-1988 (ISBN 359810491X), Art. « Kampuchea », p. 1729-1733.
- Bernard Philippe Groslier avec la collaboration de C. R. Boxer. Angkor et le Cambodge au XVIe siècle d'après les sources portugaises et espagnoles. Presses universitaires de France (Paris) 1958.
- Adhémard Leclère Histoire du Cambodge depuis le Ier siècle de notre ère, d'après les inscriptions lapidaires : les annales chinoises et annamites et les documents européens des six derniers siècles. Éditeur P. Geuthner, 1914.
- Jean Moura Le royaume du Cambodge deux tomes : éditeur E. Leroux Paris 1883.
- (en) Ivan Mladjov: Cambodian rulers (Cambodia, Kambujadesa, Kampuchea) consulté le 24 janvier 2014.